Na tientallen jaren van relatieve stilte zorgt een nieuwe golf van maanmissies voor een herziening van de plannen voor verkenning en langdurige aanwezigheid op de maan. Het Artemis-programma van NASA, de Chang'e-serie van China en een toestroom van commerciële landers duiden op een verschuiving van korte bezoeken naar langdurige operaties gericht op wetenschap, grondstoffen en technologische demonstraties. Recente mijlpalen—waaronder de Chandrayaan-3 landing van India nabij de zuidpool, de nauwkeurige SLIM landing van Japan, de terugkeer van monsters van de achterkant van de maan door Chang'e-6, en de eerste Amerikaanse maanlanding sinds Apollo door Intuitive Machines—onderstrepen het tempo. Met internationale samenwerkingen die vorm krijgen en privé-hardware die volwassen wordt, wordt de maan een proeftuin voor alles, van nieuwe ruimtepakken en rovers tot energie-, communicatie- en grondstoffenwinningssystemen.
Waarom de Maan, en waarom nu? De zuidpoolgebieden herbergen waterijs in permanent beschaduwde kraters, een bron die levensonderhoud en brandstofproductie kan ondersteunen. Vooruitgang in robotica, navigatie en miniatuurinstrumenten hebben de kosten en risico's van missies verlaagd, terwijl geopolitiek en industrieel beleid landen aansporen om strategische posities veilig te stellen. In tegenstelling tot de korte verblijven van Apollo, leggen de huidige plannen de nadruk op herhaalbare logistiek, mobiliteit op het oppervlak en infrastructuur die in de loop van de tijd kan groeien.
Overheidsprogramma's bepalen het tempo. NASA's Artemis I vloog onbemand in 2022, waarmee het Orion-ruimtevaartuig werd gevalideerd, en de bemande Artemis II maanvlucht is nu gepland voor 2025 na schema-aanpassingen. Artemis III streeft ernaar om later in het decennium astronauten terug te brengen naar het maanoppervlak met een nieuw menselijk landingssysteem, naast het multinationale Gateway-station ondersteund door ESA, JAXA en CSA. China's Chang'e-programma is gevorderd van de eerste landing aan de achterkant naar het terugbrengen van monsters, waarbij Chang'e‑6 in 2024 materiaal van de achterkant terugbrengt en vervolgmissies gepland zijn voor de zuidpool.
India's Chandrayaan‑3 behaalde een historische zachte landing in 2023, terwijl het falen van Rusland's Luna‑25 in 2023 de uitdagingen benadrukte. Commerciële spelers herdefiniëren de logistiek naar de maan. Via NASA's CLPS-initiatief leveren bedrijven instrumenten en technologische demonstraties: de Peregrine-missie van Astrobotic leed begin 2024 aan een voortstuwingsfout, maar de Odysseus-lander van Intuitive Machines landde in februari 2024 en stuurde gegevens terug ondanks een gekantelde oriëntatie. Meer CLPS-vluchten staan in de rij om hulpbronnen in kaart te brengen, navigatiebakens te testen en landingsplaatsen te verkennen.
Voor bemande missies ontwikkelt SpaceX een op Starship gebaseerde maanlander, en Blue Origin is geselecteerd om later in het decennium een tweede menselijk landingssysteem te leveren. Nieuwe ruimtepakken van Axiom Space, plus geplande maanrovers en vrachtservices, wijzen op een commerciële toeleveringsketen. Het bouwen van een blijvende aanwezigheid zal afhangen van infrastructuur en normen. Agentschappen en industrieën zijn bezig met het prototypen van energiesystemen voor lange maannachten, nauwkeurige navigatie- en communicatienetwerken zoals ESA's Moonlight en NASA's LunaNet-concepten, en in-situ hulpbronnenbenutting om regoliet en ijs om te zetten in lucht, water en brandstof.
Harde stof, extreme temperaturen en straling blijven grote technische obstakels, en vertragingen zijn gebruikelijk naarmate hardware van het laboratorium naar het regoliet verhuist. Diplomatie ontwikkelt zich parallel, met de Artemis-akkoorden en door China geleide International Lunar Research Station-kaders die samenwerking en concurrentie vormgeven. De tijdlijnen kunnen verschuiven, maar het missietempo versnelt—en de Maan wordt een proeftuin voor de technologieën en beleidsmaatregelen die nodig zijn om verder te gaan.
